In de Belgische hoofdstad maken daklozen deel uit van de stedelijke omgeving. Ze zijn zelfs in die mate aanwezig dat ze onzichtbaar worden. En toch wordt onze blik soms aangetrokken door een vreemde situatie, een kwetsbare vrouw op leeftijd, een kind dat niet begrijpt wat het doet op straat met zijn ouders, een jonge man met een lege blik in de ogen.
Heel die groep van mensen die we dagelijks op onze weg vinden zonder aan hen verder aandacht te besteden, groeit jaar na jaar en telt steeds meer gezinnen met kinderen en alleenstaande vrouwen. Maar ook de groep – soms zeer jonge – mannen neemt toe, meestal migranten, al dan niet in transit.
In 2019 vonden 8.874 verschillende daklozen van wie 1.290 kinderen bij Samusocial een bed en begeleiding. 866 van hen stroomden door naar een oplossing weg van de straat.
Om al deze mensen te kunnen opvangen, opent Samusocial opvangcentra met een soms grote capaciteit. De omvang van onze centra en het format van bevoorrechte opvang tonen soms hun beperkingen. Vandaag stellen we meer dan ooit, en ondanks de toenemende aantallen daklozen, alles in het werk om de schaal van onze structuren ter verkleinen.
Het is al langer dan vandaag dat onze teams op het terrein deze elementen in vraag stellen. Zij zijn zich als onze eerstelijn meer dan wie ook bewust van de beperktheid van de opvang die wij bieden aan mensen die als oplossing nog enkel Samusocial hebben.
Maar in 2019 beweegt iets. Er waait een nieuwe wind door Samusocial, een aanzet tot een nieuwe dynamiek die tegemoetkomt aan de behoeften van de bewoners en de verzuchtingen van de teams. Een aantal maatregelen zag al het levenslicht voor wat betreft de opvangkwaliteit en zetten alvast de toon voor de aankomende dynamiek. De slaapzalen, vroeger soms met 30 tot 40 bedden, zijn opgedeeld in kamers van hoogstens 12 bedden, met als doel uiteindelijk te komen tot een gemiddelde kamercapaciteit van 3 tot 4 bedden. Er zijn bergkastjes geplaatst in onze noodopvangcentra Poincaré en Botanique. De schoonmaak van het sanitair is opgevoerd…
Ook de vele nadelen verbonden aan de opvang 12/24 moeten bekeken worden in het licht van de voordelen die een opvang de klok rond biedt, zowel voor de mensen die in onze centra worden opgevangen als voor de teams en de kwaliteit van de geboden dienstverlening en begeleiding.
In ons streven naar kwaliteit botsen we meer dan ooit op de beperkingen verbonden aan het gebruik van gebouwen die niet zijn ontworpen voor een collectieve opvang en dus aan een hele reeks criteria niet voldoen. Aangepaste gebouwen en infrastructuur vinden wordt daarom één van de voornaamste uitdagingen van de volgende jaren.
Op institutioneel niveau is 2019 het jaar waarin de oude vzw Samusocial is ontbonden om plaats te maken voor New Samusocial, de juridische naam van de nieuwe entiteit. In de dagelijkse praktijk blijven we Samusocial de Bruxelles en lid van Samusocial International. Onze hulpverlening heeft voortaan de vorm van een publiekrechtelijke vzw die gezamenlijk wordt bestuurd door vertegenwoordigers van de gewestelijke overheid, van de civiele maatschappij en van de daklozensector. Uit die laatste groep is onze Voorzitter Stéphane Heymans afkomstig als Directeur Operaties bij Dokters van de Wereld België.
Deze juridische wijziging was ook een aanleiding om intern onze visie voor de komende vijf jaar te herzien en de waarden vast te leggen die onze werking moeten schragen en bijdragen tot de kwaliteit die we de daklozen kunnen bieden.
Eén van onze eerste conclusies is onze wens om de heersende dynamiek verder te zetten en de opvangkwaliteit te herzien op meerdere niveaus: de kwaliteit van de infrastructuur, de psycho-medisch-sociale begeleiding. Nog een conclusie: de noodzaak om de opvang onvoorwaardelijk te houden, gericht op alle kwetsbare doelgroepen, asielzoekers inbegrepen. En ten slotte willen wij onze bewoners meer aan het woord laten omdat daarin de kiem van een betere dienstverlening schuilt.
Ten slotte kan de werking van Samusocial enkel tot volle ontplooiing komen binnen een streven naar complementariteit en synergie met de overige welzijns-en, gezondheidsoperatoren binnen de beleidsomgeving van de gewestelijke en federale overheid die ons een mandaat geven voor de hulp aan daklozen en mensen die verzoeken om internationale bescherming.
Er zijn uitdagingen in overvloed en er staan talloze werven in de steigers. We moeten deze aanpakken met niet aflatende aandacht voor de humanitaire behoeften die jaar na jaar evolueren. Maar het is de groepsdynamiek die zowel in de teams als bij de partners rond het project bestaat die ons in staat zal stellen de ingezette beweging voort te zetten.
Sébastien Roy
Algemeen Directeur