Elise, hoe verloopt de organisatie van de activiteiten in het centrum van Neder-Over-Heembeek?

“Ik sta in voor de weekprogrammering van de activiteiten. Minstens één keer per week gaan we naar de film. Dat is een activiteit die steevast sterk op prijs wordt gesteld! Maar daarnaast kan het ook gaan om sport, culturele activiteiten of knutselwerk en tekenen. Zo is er voor elk wat wils. Ik pas het programma ook aan in functie van de cultuur-, spel- en sportkalender van het gewest… Eigenlijk alles om ze in contact te brengen met onze cultuur en te tonen wat Brussel te bieden heeft.”

Is het niet moeilijk om activiteiten te vinden die iedereen fijn vindt?

“De bewoners van het centrum zijn voor het merendeel tussen 20 en 40 jaar oud.
Voor mij is één van mijn grootste overwinningen dat die enkele alleenstaande bejaarden die wij opvangen ook stilaan beginnen deel te nemen aan de activiteiten! Ze moeten eerst hun angsten en de taalbarrière overwinnen vóór ze aanvaarden om mee te gaan kijken naar een film in het Frans bijvoorbeeld. Al deze uitstapjes bedaren eventuele spanningen en creëren een band tussen het personeel en de bewoners. Ze maken het leven in het centrum gewoon een stuk aangenamer. Ze ontdekken nieuwe dingen die ze nadien graag vertellen aan hun naasten. Daarom nemen ze ook veel foto’s. Voor hen is het belangrijk om te tonen dat ze nog leven.”

Is er dan een echt gemeenschapsleven in het centrum?

“Ja, ik denk dat er in zekere zin een gemeenschap bestaat. Zo vinden er activiteiten plaats zonder dat wij er iets mee te maken hebben. Eén van bewoners treedt op als kapper voor de anderen en velen bieden zich vrijwillig aan om een vriend te begeleiden bij de dokter, een bezoek te brengen aan bewoners die in het ziekenhuis zijn opgenomen of om op te treden als vertaler wanneer dat nodig blijkt. Al dit zelfstandig initiatief wordt aangemoedigd en draagt evenzeer bij tot de sociale band als de activiteiten die wij organiseren.
De bewoners kunnen ook bezoldigde activiteiten opnemen in het centrum en zelfs daarbuiten, als hun administratieve situatie dat toelaat.
Om de sfeer in het centrum te omschrijven, is er een Afrikaanse zinsnede die de bewoners vaak in de mond nemen: “We zijn samen”. Dat vind ik heel treffend!”

Na negen jaar op straat wordt Makno* doorverwezen naar het gemedicaliseerd centrum Medihalte om er zijn wonden te laten verzorgen. Terwijl hij verzorgd wordt door de medische teams wordt hij ook begeleidt naar een individuele woning met de steun van ons sociaal team. Kort na de aankomst van Makno in het centrum slaagt Laura erin zijn administratieve situatie in orde te brengen:

“We hebben alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat mijnheer Makno opnieuw een stabiele situatie kreeg zodat hij opnieuw met een schone lei kon beginnen. Mijnheer Makno was zijn identiteitskaart kwijt zodat wij allereerst aangifte hebben gedaan van dat verlies. Vervolgens hebben wij hem aan een referentieadres geholpen bij het OCMW zodat hij opnieuw zijn pensioen kon krijgen, kreeg hij recht op de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) en ontving hij een gezondheidskaart. En tot hij die inkomsten ook werkelijk in handen had, ontving hij voorschotten van het OCMW.”

Enkele dagen later wordt een appartement voor Makno gevonden:

“Laura heeft mij gevraagd of de woning mij interesseerde. Ik heb onmiddellijk ja gezegd want ik wilde niet terug naar de straat. Ik ben 75 jaar, alles opnieuw beginnen wordt heel moeilijk. Maar het wordt pas echt moeilijk als ik daar alleen zal zitten. Daarom heb ik een televisie nodig, anders ga ik op stap willen gaan en… op het moment wil ik eigenlijk niet te veel naar buiten, ik wil zeker niet herbeginnen met drinken na al die jaren soberheid”.

*Schuilnaam

Lees hier het volledige verhaal van Makno

Sinds 2009 verzorgt Dokters van de Wereld het medisch aspect bij het winterplan van Samusocial. Naarmate plaatsen beschikbaar zijn, ontplooit zich twee keer per week telkens weer een indrukwekkend dispositief als de NGO aankomt bij onze wintercentra. Maïté Machado, Verantwoordelijke van het medisch winterplan van Dokters van de Wereld:

« Uiteraard stellen onze teams tijdens de raadplegingen systematisch diagnoses voor ademhalings- en huidaandoeningen bij de daklozen die Samusocial onderdak vinden. Maar eigenlijk staat niet de geneeskunde zelf voorop. Wat werkelijk telt, is de nauwe samenwerking die bestaat tussen onze beide teams. We doen veel aanvragen voor dringende medische hulp, wat de patiënten en de teams heel wat zwaardere procedures bespaart. Wij houden rekening met hun aanbevelingen en omgekeerd. We werken samen aan het welzijn van de mensen die zijn opgevangen bij Samusocial! »

Maxime is nog jong als hij zijn ouders verliest in een auto-ongeluk. Hij staat er plots alleen voor en omdat hij niet weet waar hij kan gaan wonen, verlaat hij zijn geboortestad Doornik om zijn kans te wagen in Brussel. Op een decemberavond in 2015 kruist Maxime het pad van de mobiele hulpteams van Samusocial. Gedurende de vier jaar daarna wordt Maxime regelmatig opgevolgd door de maraude, maar voelt hij niets voor een herinschakeling. Pas in oktober 2019 stapt Maxime mee in het StepForward project, waarna het team voor hem op zoek gaat naar een individuele woning en die drie maanden later ook effectief vindt. 

“Mag ik er toekomen wanneer ik wil? Om zes uur ‘s avonds, om acht uur ‘s avonds, net alsof het van mij is?En mag ik dan ook mijn vriendin meebrengen bijvoorbeeld?”

We volgden Maxime tijdens zijn verhuis : lees meer

Ik ben ondertussen vier jaar coördinator van de maraude en binnenkort tien jaar maatschappelijk assistent bij Samusocial. Mijn taken? Interventieverzoeken opvangen en naar prioriteit indelen, contact houden met de andere verenigingen van de sector om op een hoog kwalitatief niveau te blijven werken met het netwerk, opvolgen of alle werkinstrumenten en het maraudemateriaal in voldoende hoeveelheid voorhanden zijn, de maatschappelijke en medische opvolging in de gaten houden. Na al die jaren doe ik dit werk nog altijd met evenveel plezier omdat het verrijkend is en ik in contact kan treden met mensen in moeilijkheden zonder een onderscheid te moeten maken op basis van herkomst, cultuur, problematiek of geslacht. Bovendien doorkruisen de mobiele teams het hele Brusselse Gewest. We hebben daarmee een heel uitgebreid werkgebied, wat ik fijn vind!

Ik werk al vijf jaar als arts voor Samusocial. In het begin hield ik spreekuur voor de personen die opgevangen waren in ons gemedicaliseerd centrum en in onze noodopvangcentra. Later spitste mijn taak zich geleidelijk meer toe op de medische coördinatie. Daarbij is het de bedoeling om toezicht te houden op onze verzorgende teams, onze manier van werken te verbeteren zodat we op gepastere wijze kunnen voldoen aan de behoeften van ons publiek en de bevoegde instellingen aan te spreken wanneer dat nodig is. Waarom ik dit graag doe? Omdat ik een stem kan geven aan de mensen die al te gemakkelijk vergeten worden, om er zo voor te zorgen dat zij een kwaliteitsvolle verzorging krijgen en in menswaardige omstandigheden kunnen leven. Gezondheid is geen luxe, maar een recht!

Mr. Khalouani verblijft nu al enkele maanden bij Samusocial. Deze Belg van Marokkaanse origine lijdt aan een neurologische ziekte die de mobiliteit van zijn benen sterk beïnvloedt. Hij had nooit gedacht dat hij een beroep zou doen op onze diensten, maar door een onvoorziene wending in zijn leven was dat wel zo. Deze energieke, vastberaden man maakt gebruik van zijn verblijf in het centrum voor noodopvang om zich samen met onze sociale teams voor te bereiden op een terugkeer naar een eigen woning en de arbeidsmarkt.

« Ik had het geluk om in een kamer met twee bedden terecht te komen. Ik krijg gewaarborgde opvang. Ik hoef dus niet alle dagen te bellen. Mijn plaats is gereserveerd. En ik mag hier blijven overdag! Ik vind dat ik geluk heb vergeleken met de mensen die op straat leven. Bij mij is de sociale band nooit verbroken. »

Maar welke toekomst heeft Mijnheer Khalouani?

« Ik heb plannen! » roept hij uit. « Eerst ga ik een aangepaste woning krijgen. De sociale teams werken eraan. Ik weet dat ik tot dan bij Samusocial mag blijven. En gelukkig maar want het kan nog een tijdje duren… een jaar, anderhalf jaar misschien. Maar dat stoort me niet. Ik voel me goed hier. En nadien wil ik opnieuw de arbeidsmarkt op. Weet u, op een zeker moment had ik de hoop opgegeven… Ik had al drie « geassisteerde » jobs gehad, maar het lukte me eenvoudig niet. Ik werkte als verpakker. Ik moest artikelen in dozen steken. Plooien, plakken enz. Maar ik ben te traag met mijn handen door mijn neurologische ziekte. Er waren zelfs blinden die er beter mee overweg konden dan ik… Maar deze keer wil ik iets vinden dat echt geschikt is voor mij. Ik zou graag werken als telefonist. Ik ben sociaal ingesteld. Ik leg graag contact met anderen. En anders kan ik altijd gaan vertalen of tolken, Arabisch-Frans. »

*Schuilnaam

Na vijf jaar zonder woning ontvangt Charlotte ons vandaag in haar appartement, waar ze kon intrekken met de steun van het begeleidingsteam van het centrum in het Vestje.  Van de straten van Kinshasa naar een privéwoning in Brussel. Parcours van een doorzetter. 

Lees meer

Alleenstaande vrouwen, zwangere vrouwen, moeders, vrouwen die slachtoffer zijn van partnergeweld… Dakloze vrouwen zijn een bijzonder kwetsbare groep. Samusocial biedt hun een onvoorwaardelijke opvang en organiseert specifieke activiteiten voor de moeders in de Gezinnencentra. Sacha, (kinderverzorgster), Valentine (psychologe), Norma en Perle (opvoedsters) delen hun indrukken.

“Bij hun aankomst in het centrum is de grootste zorg van de gezinnen dat ze dringend uit deze hachelijke situatie weg moeten. Daarbij verliezen ze al snel hun zelfvertrouwen en raken ze ontmoedigd door de hele procedure. Als deze aspecten niet worden verholpen, leidt dit wel vaker tot conflicten in het gezin of tussen gezinnen onderling.

De activiteiten voor vrouwen zijn daarvan een onderdeel omdat zij er even kunnen bezinnen en loskomen van de moeilijkheden in hun dagelijks bestaan.
Dankzij de noodopvang die de cel Kinderopvang heeft opgezet, kunnen de vrouwen hun kinderen veilig onderbrengen en zo voor de duur van de activiteit even afstand nemen van hun rol als moeder. 

Het gaat er dus vooral om een band te creëren, tussen vrouwen onderling maar ook tussen hen en de teams. Door de vrouwen te ontmoeten in een minder formele sfeer dan bij een functioneel gesprek wordt de rol van de medewerkers gerelativeerd: voor sommige vrouwen in opvangcentra is het moeilijk om een vraag te formuleren in een context waarin ze zich afhankelijk voelen.  

De activiteit geldt er als sociale facilitator. Omdat zij een sociaal netwerk vaak als een troef aanzien, ontstaan er bij deze ontmoetingen vriendschappen die doorgaans steeds sterker worden. Deze banden hebben een gunstige invloed tijdens hun verblijf in het centrum en soms zelfs daarna.”

Wij ontmoeten Dhr. Peters in een rusthuis in Ganshoren waar hij woont sinds juli 2019. Hij is 70 jaar oud. Niemand kan vermoeden dat hij 19 maanden lang heeft doorgebracht in onze noodopvangcentra en dat hij uit die situatie is weggeraakt met zorgvuldig opgevolgde sociale begeleiding. Relaas van een hachelijke periode in zijn leven, die vandaag gelukkig achter de rug is.

Lees meer