55 Maraudes
193 Informele gesprekken
292 Doorverwijzingen

De team :

Een coordinator
Een psycholoog
Een maatschappelijk werker

In oktober 2019 verleende het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Samusocial een mandaat om een Mobiel Actie- en onderzoeksproject in de omgeving van het Noordstation op te zetten voor een vaste duur van 5 maanden.

Het project heeft als doel de behoeften van de groep mensen die in en rond het Noordstation leeft te onderzoeken samen met de gebreken die zijn vastgesteld door de partners van de sector die zich voor dit publiek inzet.

De opdracht die het project van Samusocial meekreeg is dubbel: oriëntering en onderzoek. Het project verloopt in overleg met de Humanitaire hub en de verschillende betrokken actoren (Burgerplatform voor steun aan vluchtelingen, het Rode Kruis, Dokters van de Wereld, Artsen zonder Grenzen en SOS Jeunes) en heeft een sociale verbindingsfunctie in het leven geroepen door de doelgroep te voorzien van relevante informatie.

3 aspecten kenmerken het project:
- Onderzoek: analyse van het bestaande aanbod van de sector voor dit kwetsbare publiek in en rond het Noordstation, analyse van de behoeften qua maraudes en oriëntering;
- Analyse van het gefrequenteerde publiek;
- Opmaak van een actieplan met vaststellingen en aanbevelingen.

Het dienstenaanbod waarin het project voorziet, kan worden ondergebracht bij twee mandaten

Een eerste mandaat bij de partners:

Aansluitend bij het Actie-onderzoek is een analyse gemaakt van de bestaande diensten op basis van theoretische, geografische en demografische gegevens.

Op die basis werden samenwerkingsverbanden opgezet tussen het mobiele hulpteam en reeds bestaande projecten waardoor Samusocial toegang kreeg tot netwerken die voor de organisatie soms gesloten blijven.
En tevens bleek uit een verkennend onderzoek naar de behoeften van de partners een gebrek aan overleg, zodat contacten zijn gelegd tussen de Humanitaire hub en Toestand, tussen Vluchtelingenwerk en UNLS en tussen Zigzag Kitchen en Toestand.

Een tweede mandaat bij de kwetsbare doelgroep:

Luisteren, een vertrouwensband tot stand brengen/informatie verspreiden;
Mensen van de straat weghalen en begeleiden naar opvangstructuren;
Uitbouw van een netwerk van solidaire toiletten voor kwetsbare vrouwen.

Informele gesprekken	193	59,94 %
Maraudes	55	17,08 %
Ontmoetingen met de partners	39	12,11 %
Begeleiding naar de toiletten	35	10,87 %

De mobiele teams zijn het DNA van Samusocial: de maraudes treden op straat kwetsbare mensen tegemoet om onmiddellijk hulp te bieden. Het Actie-onderzoeksteam hanteerde dezelfde logica door te voorzien in een aanwezigheid extra muros in de omgeving van het Noordstation en het Maximiliaanpark. Bij zijn maraudes bewerkte het team hoofdzakelijk doorverwijzingen van het ontmoete publiek naar dagopvangdiensten van partners van het project en naar de verblijfsstructuren van Samusocial.
Vanaf de maand november, bij de start van het project “Solidaire Toiletten” nam de aanwezigheid op het terrein toe omdat de begeleiding voor het toiletproject bij de maraudes kwam.
Hierbij werd tijdens de maraude en de begeleiding van het toiletproject de voorkeur gegeven aan informele gesprekken als methode om analysegegevens te verzamelen over de ontmoete doelgroep (geslacht, nationaliteit enz.) en diens behoeften te beoordelen.
Het aantal ontmoetingen met partners nam ook toe in de maand november, zodat het team zicht kon krijgen op de voornaamste organisaties die werken met een migrantenpubliek in Brussel. In totaal zijn 39 partners ontmoet in 45 verschillende gesprekken.

Een aantal partners hebben bij het migrantenpubliek gezondheidsproblemen vastgesteld die verband houden met uitdroging omdat ze weinig drinken om niet naar het toilet te hoeven gezien het gebrek aan veilige toiletten in het Maximiliaanpark. Heel veel mannen en vrouwen hebben te maken met deze basisbehoefte, maar voor de vrouwen van deze doelgroep is de toestand nog schrijnender. Als ze zich verwijderen om een rustige plek te vinden, lopen ze een groot risico op geweld (lichamelijk, psychologisch en seksueel). Bovendien zorgen het taboe en de stigmatisering rond menstruatie ervoor dat een aantal van deze vrouwen hun toevlucht neemt tot niet-hygiënische sanitaire methodes.

Naar aanleiding van de Wereld Toilet Dag 2019 creëerde het mobiele team een netwerk van solidaire toiletten voor de vrouwen in de omgeving van het Maximiliaanpark. Zes organisaties gingen in op deze oproep tot solidariteit: Allée du Kaai, het Huis ABC, Vluchtelingenwerk, Aimer Jeunes, Latitude Nord en Point Culture.

Daarom werd een “toiletpas” in het leven geroepen waarmee de vrouwen bij onze partners naar het toilet kunnen. Ook kregen ze een kaart waarop de verschillende locaties en de openingsuren vermeld staan om ze wegwijs te maken in het netwerk.
En ook de vereniging Bruz’elle sloot aan bij het project met noodkits met maandverband die onze partners verdelen aan deze kwetsbare vrouwen.

Impact van het project “Solidaire toiletten”

Aantal verdeelde "Pass"	97	61,01 %
Aantal begeleide vrouwen	35	22,01 %
Aantal verdelde hygiënekits	27	16,98 %

Het succes van het project voor “Solidaire Toiletten” kan voor een groot deel worden toegeschreven aan de vertrouwensband die is opgebouwd met de vrouwen op wie deze actie zich toespitste. Deze band ontstond op twee manieren:

de deelname van het team aan het “Koffieritueel” georganiseerd door de Humanitaire hub (ruimte voorbehouden aan vrouwen op woensdagnamiddag) om beter bekend te raken en het project uit te leggen;
de regelmatige aanwezigheid van het team bij de Humanitaire hub op de tijdstippen waarop de vrouwen bij deze partner aanwezig waren: terwijl zij wachten om gebruik te maken van de dienstverlening van de Hub licht het team de werking van de toiletpasjes toe of begeleiden zij de vrouwen naar de plaatsen die door de partners van het project beschikbaar worden gesteld en brengen zij ze in contact met de aanwezige maatschappelijke werkers. Onder de informele noemer “Toilettes Tours” bleken dit ook uitgelezen momenten om met de vrouwen te praten bij een kop koffie.

Mannen	2.925	91,95 %
Vrouwen	238	7,48 %
NBMV	18	0,57 %

In de loop van hun vele interventies maakten onze teams een visuele telling van 3.181 personen als doelgroep van het project (opgelet, één persoon kan visueel meerdere keren worden geteld).
Het aantal getelde personen is tijdens de drie maanden van 2019 die het project duurde wezenlijk toegenomen (362 personen geteld in oktober, 592 in november en 2.220 in december). Bovenop het toegenomen aantal maraudes in december kan dit ook worden toegeschreven aan het feit dat het team zich daarbij op plaatsen heeft begeven die door de doelgroep intensief worden bezocht zoals Belgium Kitchen, Allée du Kaai en Chauffoir de Schaerbeek.
De toename van het aantal getelde NBMV tijdens de maraudes (1 in oktober, 11 in december) vindt zijn oorsprong onder meer in het ontstaan van de vertrouwensband tussen het mobiel team en de doelgroep.

Verdeling van de 292 doorverwijzingen

Samusocial	126	43,15 %
Humanitaire hub	65	22,26 %
Dagopvang	57	19,52 %
Croix Rouge (Trierstraat)	14	4,79 %
Douche Flux	10	3,42 %
Voedsel/Maximiliaanpark	8	2,74 %
Andere	7	2,4 %
Fedasil	5	1,71 %

Focus op de doorverwijzingen naar de opvang

Botanique	50	58,14 %
Croix-Rouge (Trierstraat)	14	16,28 %
Poincaré	11	12,79 %
Evere	9	10,47 %
Vestje	2	2,33 %

De meeste geslaagde doorverwijzingen van het Actie-onderzoeksteam betroffen de verblijfscentra van Samusocial, vooral wanneer het om kwetsbare personen ging die op het terrein werden aangetroffen, in de meeste gevallen zwangere vrouwen en gezinnen met kind(eren).
Globaal gezien, bleef het aantal doorverwijzingen naar opvangcentra achter bij de vraag die bestaat op het terrein: dit kan worden toegeschreven aan het feit dat het doelpubliek moeilijk toegang krijgt tot de toewijzing van plaatsen per telefoon (geen Belgische SIM-kaart) en het beperkte aantal plaatsen in de opvangstructuren. Overigens zorgde de heropening van het centrum Botanique binnen het Winterplan 2019-2020 ervoor dat vanaf december een groter aantal mensen kon worden doorverwezen.
Om de sluiting van het onthaalpunt van de Dienst voor Vreemdelingenzaken in het Klein Kasteeltje op te vangen tijdens de feestdagen (25-30 december) stelde Samusocial vijf verblijfplaatsen voor kwetsbare mannen ter beschikking die zich mochten inschrijven vóór het startuur van de telefoonpermanentie om 14u.
De opvang bij Samusocial beperkt zich normaal gezien tot meerderjarigen maar in de loop van de maand december konden ook 14 minderjarigen afkomstig uit Jemen en Soedan rechtstreeks begeleid worden naar het centrum van het Rode Kruis in de Trierstraat.

Verdeling van het doorverwezen publiek volgens nationaliteit

Niet Vermeld	113	38,7 %
Syrië	78	26,71 %
Erythrea	28	9,59 %
Andere	20	6,85 %
Soedan	17	5,82 %
Yemen	12	4,11 %
Maghreb	11	3,77 %
Irak	9	3,08 %
Ethiopië	4	1,37 %

Bij de ontmoete personen die hun nationaliteit bekend hebben gemaakt, bevond zich een grote groep Syriërs, maar ook Eritreeërs, Soedanezen, Jemenieten en Noord-Afrikanen.

Grote afhankelijkheid van de doelgroep ten opzichte van het associatief aanbod: nood aan een snel en structureel antwoord van de overheid op de behoeften van dit publiek.
Ondanks de lancering van het project voor solidaire toiletten voor kwetsbare vrouwen blijft het gebrek aan veilig sanitair in het Maximiliaanpark een groot probleem (met een sterke algemene vraag naar alles wat hygiëne betreft).
Heel wat verenigingen bleken bereid om aan het project hun medewerking te verlenen.

Het mobiele team zet zijn actie-en onderzoeksproject verder tot 31 maart 2020. Wij hebben meerdere projecten opgezet en zien meerdere perspectieven voor het volgende jaar.

Opening van het lokaal "Start Punt" van de NGO Vluchtelingenwerk

Onze mobiele team zal daar een sociale permanentie houden, elke dinsdag van 10u tot 16u.
Foto-info-atelier

Om het gebrek aan recreatieve activiteiten op te vangen en het informeel contact te stimuleren om de doelgroep beter te leren kennen vindt elke woensdagnamiddag een fotografie- en informatieworkshop plaats tijdens de sociale permanenties van Allée du Kaai (waarbij portretfoto’s worden gemaakt).
Voortzetting van het project voor solidaire toiletten en uitbouw van bestaande partnerwerkingen.
Overname van het mandaat dat voorheen werd ingevuld door Bravvo en het Burgerplatform met vijf opvangplaatsen die specifiek voor dit publiek worden voorbehouden.
Vraagstelling

• Hoe haalbaar is een dag/nacht opvang in het opvangcentrum Poincaré?

• Hoe de reservering van opvangplaatsen via een telefoonregulering toegankelijker maken voor een publiek dat niet beschikt over een Belgische SIM-kaart?

• Gelet op de mobiliteit van het bannelingenpubliek gaat het mobiele team verenigingen ontmoeten die in Calais en in Parijs werken met het migrantenpubliek.
Zoeken naar financiering om de activiteiten van het mobiel actie- en onderzoeksteam te kunnen verlengen.

Het mobiel Actie-en onderzoeksteam bij de migranten aan het Noordstation

Van oktober tot december 2019

De team :

Doel van de opdracht

Gevoerde activiteiten

Verdeling van de activiteiten

Het project "Solidaire Toiletten"

Impact van het project “Solidaire toiletten”

3.181 personen geteld

292 doorverwijzingen uitgevoerd door de Actie-Onderzoek Team

Verdeling van de 292 doorverwijzingen

Focus op de doorverwijzingen naar de opvang

Verdeling van het doorverwezen publiek volgens nationaliteit

Vaststellingen

Perspectieven

Opening van het lokaal "Start Punt" van de NGO Vluchtelingenwerk

Foto-info-atelier

Voortzetting van het project voor solidaire toiletten en uitbouw van bestaande partnerwerkingen.

Overname van het mandaat dat voorheen werd ingevuld door Bravvo en het Burgerplatform met vijf opvangplaatsen die specifiek voor dit publiek worden voorbehouden.

Vraagstelling

Zoeken naar financiering om de activiteiten van het mobiel actie- en onderzoeksteam te kunnen verlengen.

De mobiele hulpteams

De telefoonpermanentie