Opdracht “Daklozen” - Opvang

De Noodopvang

In 2019

  • 7.171 opgevangen personen
  • 334 opgevangen minderjarigen
  • 154.337 aangeboden overnachtingen
  • 423 overnachtingen/dag gemiddeld

De twee permanente noodopvangcentra (Vestje en Poincarélaan) en het wintercentrum Botanique zijn voor de meerderheid van de opgevangen personen de toegangspoort tot de voorzieningen van Samusocial (noodopvangcentra, Gezinscentra in Woluwé en Evere, Medihalte, programma Housing First Step Forward).

Infrastructuur

3 verblijfscentra:

Plaats voor gemeenschapsleven:

  • Onthaal, salons, eetzalen

Team:

Dag- en nachtcoördinatoren, maatschappelijk assistenten, verpleegkundigen, opvoeders, psychologen, nachtwakers, portiers, koks…

Dienstenaanbod in de noodopvangcentra

  • Accomodatie

    In gemeenschappelijke kamers van 2 tot 12 bedden (voor alleenstaanden) of in private kamers (voor gezinnen met kinderen).
    Het tijdperk van de grote slaapzalen is voorbij. In 2019 zijn werken ondernomen om de slaapzalen (waarvan de capaciteit soms opliep tot 40 bedden) op te delen in kamers van hoogstens 12 bedden.
    Ook loopt momenteel een denkoefening om een alternatief te vinden voor de formule van de stapelbedden, omdat deze niet aan onze opvangstandaarden voldoet.

  • Maaltijden

    Ieder verwelkomde persoon krijgt een warme maaltijd s’avonds (en s’middags voor de mensen die overdag mogen blijven) en een ontbijt.

  • Toegang tot sanitair

    Douches, toiletten, lavabo’s. Aangepaste sanitaire voorzieningen zijn voorzien voor mensen met beperkte mobiliteit, die vinden we terug in de daarvoor ingerichte centra.

  • Sociale permanentie

    Individuele gesprekken ‘s avonds leiden tot doorverwijzingen naar de dagdiensten van Samusocial en andere sociale diensten voor begeleiding bij sociale aanvragen, zoals de heropening van de rechten, scolarisatie of doorverwijzingen om onderdak te vinden (opvangtehuizen, onderdak, enz.)

    • Interviews – anamnese/globale medisch-psychologisch-sociale diagnose;
    • Gesprekken – anamnese/globale (psycho-)sociale diagnose;
    • Individuele begeleiding van de persoon bij sociaal-administratieve stappen;
    • Herstellen van de sociale rechten (leefloon, werkloosheidsuitkering, invaliditeitsuitkering, mutualiteit, enz.);
    • Opstarten juridische procedures (regularisatie, rechten van het gezin);
    • Opvolging van de scolarisatie (inschrijving, opvolging, ondersteuning…);
    • Doorverwijzingen om onderdak te vinden (opvangtehuis, gespecialiseerde instelling, onderdak, Housing First, enz.);
    • Fysieke begeleiding van de persoon bij de verschillende stappen om diensten en administraties te contacteren.

  • Verpleegkundige en (para)medische permanentie

    Elke dag van de week zijn er verpleegkundige en medische permanenties in het centrum.

    • Globale medische diagnose;
    • Opvolging van de zorg en de behandeling voor mensen met chronische en/of acute aandoeningen;
    • Doorverwijzing naar ziekenhuisstructuren en/of ambulante zorgstructuren (medische centra, Kind & Gezin, gezinsplanning…);
    • Beperking van de risico’s;
    • Hygiënesensibilisering;
    • Gezinsplanning; preventie; anticonceptie;
    • Sensibilisering tot/versterking van de continuïteit van de zorg.

  • Een vestiairedienst, beheerd door de vzw Solidarité Grands Froids

  • Toegang tot Internet

    Computers met een internetaansluiting staan ter beschikking van de bewoners om er zoekopdrachten op uit te voeren (een woning, werk, activiteiten enz.).

  • Activiteiten in samenwerking met onze partners

    Praatruimtes voor vrouwen; Verwendagen voor vrouwen (vzw Ô Soins de tous): pedicure, manicure…; Workshops en artistieke demonstraties (vzw Orfeo); Activiteiten in en buiten het centrum voor kinderen (vzw Hobo, Solidarité Grands Froids, Cemôme…).

Vaststellingen betreffende het opgevangen publiek in de noodcentra

7.171 opgevangen personen in 2019 in de verschillende noodopvangcentra

Mannen (79.79%)Vrouwen (12.01%)Leden van een gezin (8.12%)NBMV (0.08%)Mannen (5.722)Vrouwen (861)Leden van een gezin (582)NBMV (6)
Mannen5.72279,79 %
Vrouwen86112,01 %
Leden van een gezin5828,12 %
NBMV60,08 %

Verdeling van de 154.337 aangeboden overnachtingen volgens samenstelling

Mannen (66.5%)Vrouwen (27.07%)Leden van een gezin (6.43%)NBMV (0%)Mannen (102.630)Vrouwen (41.773)Leden van een gezin (9.928)NBMV (6)
Mannen102.63066,5 %
Vrouwen41.77327,07 %
Leden van een gezin9.9286,43 %
NBMV60 %

De alleenstaande mannen vormen de grootste groep binnen het publiek dat in de noodcentra opgevangen wordt (80%). Zij benutten tevens het grootste deel van de aangeboden overnachtingen (64%).

Gezinnen en vrouwen zijn minder talrijk en krijgen voorrang op mannen, gezien hun bijzondere kwetsbaarheid (kinderen, verhoogd risico op agressie op vrouwen).

Leeftijd opgevangen personen

81 : 90-0,07%0,08% 71 : 80-0,63%0,28% 61 : 70- 2,58%1,05% 51 : 60-6, 30%2,29% 41 : 50-11,55%3,10% 31 : 40-21,50%3,44% 21 : 30-32,12%3,58% 11 : 20-6,79%-1,32% 1 : 10-1,63%1,66% : 0-0,01%0,01%
81 : 9000,08
71 : 8000,28
61 : 701,05
51 : 60-62,29
41 : 50-113,10
31 : 40-213,44
21 : 30-323,58
11 : 20-6-1,32
1 : 10-11,66
: 000,01
Mannen
Vrouwen
  • 3,31% van de opgevangen personen is jonger dan 10 jaar
  • 4,8% van de opgevangen personen is jonger dan 18 jaar, en dus minderjarig
  • 35,7%  zijn tussen 21 en 30 jaar oud
  • 39,59%  zijn tussen 31 en 50 jaar oud
  • 8,59% van de opgevangen personen zijn tussen 51 en 60 jaar oud
  • 4,69% zijn ouder dan 61 jaar oud

Nationaliteit van de opgevangen personen

Niet-EU (68.94%)Belgische (13.15%)EU/buiten België (11.8%)Niet vermeld (5.66%)Staatloos (0.45%)Niet-EU (4.944)Belgische (943)EU/buiten België (846)Niet vermeld (406)Staatloos (32)
Niet-EU4.94468,94 %
Belgische94313,15 %
EU/buiten België84611,8 %
Niet vermeld4065,66 %
Staatloos320,45 %

Administratieve situatie van de opgevangen personen*

Onbepaald (38.37%)id./Paspoort buiten de EU (31.74%)id./Paspoort België (12.08%)id./Paspoort UE (8.13%)Belgische verblijfsvergunning (6.29%)Andere (3.39%)Onbepaald (38,37 %)id./Paspoort buiten de EU (31,74 %)id./Paspoort België (12,08 %)id./Paspoort UE (8,13 %)Belgische verblijfsvergunning (6,29 %)Andere (3.39%)
Onbepaald38,37 %
id./Paspoort buiten de EU31,74 %
id./Paspoort België12,08 %
id./Paspoort UE8,13 %
Belgische verblijfsvergunning6,29 %
Europese verblijfsvergunning2,03 %
Bijlage (n°...)0,98 %
Staatloos0,38 %

*De gegevens in deze grafiek hebben alleen betrekking op meerderjarige personen

Over het opgevangen publiek in de noodopvangcentra in 2019:

  • 18,37% van de mensen die in 2019 zijn opgevangen in de gezinscentra is in regel met hun documenten; ze zijn Belg of hebben een geldige verblijfsvergunning.
  • 10,16% bezit Europese papieren (identiteitskaart, paspoort, verblijfsvergunning), maar velen onder hen verblijven onregelmatig op het grondgebied (toeristenstatuut verstreken na 3 maanden omdat ze geen adres kunnen opgeven bij de gemeente).
  • 31,74% bezit een niet-Europees paspoort. De meeste van deze mensen zijn eveneens onregelmatig op het grondgebied.
  • 38,74% van de groep weigerde hun verblijfsstatuut op het grondgebied mee te delen. We gaan ervan uit dat de meesten onder hen geen geldige verblijfsdocumenten hebben.
  • Mensen die houder zijn van een Bijlage zitten in de procedure of beëindigen deze bij de Dienst Vreemdelingenzaken; sommigen onder hen met een regelmatig verblijf, anderen niet.


Hieruit mag worden afgeleid dat 70 tot 80% van de opgevangen personen in de noodopvangcentra onregelmatig op het Belgisch grondgebied verblijft.

Oorzaken van de dakloosheid

Migratie 49,83%35,42% Verlies Privéwoning 21,91%27,35% Andere 13,29%8,42% Ontslag uit een instelling 2,83%4,04% Echtelijk geweld 2,39%4,73% Gezondheid 2,39%2,23% Verslaving 2,14%5,08% Mentale gezondheid 1,75%7,38% Financieel 1,08%1,46% Einde ziekenhuisopname 1,43%1,88% Slachtoffer (diefstal, geweld) 0,55%0,97% Handicap 0,34%0,90% Mislukte doorverwijzing 0,07%0,14%
  Aangegeven oorzaken Bevestigde oorzaken
Migratie4935,42
Verlies Privéwoning2127,35
Andere138,42
Ontslag uit een instelling24,04
Echtelijk geweld24,73
Gezondheid22,23
Verslaving25,08
Mentale gezondheid17,38
Financieel11,46
Einde ziekenhuisopname11,88
Slachtoffer (diefstal, geweld)00,97
Handicap00,90
Mislukte doorverwijzing00,14
Aangegeven oorzaken
Bevestigde oorzaken

De oorzaken die leiden tot dakloosheid die het vaakst worden genoemd zijn ballingschap, uitzetting uit de woning, familiale en echtelijke problemen… Vaak zijn er meerdere oorzaken en bemoeilijkt dit de inschakeling nog meer.

Verslavingen en mentale gezondheidsproblemen worden duidelijk onderschat in de verklaringen van de betrokken personen, die niet altijd in staat zijn om hun situatie correct te evalueren.

Bronnen van inkomsten*

Geen bron van inkomsten (43.14%)Niet vermeld (41.08%)Leefloon (5.54%)Andere (4.02%)Mutualiteit (2.48%)Werkloosheid (2.47%)Handicap (1.27%)Geen bron van inkomsten (43,14 %)Niet vermeld (41,08 %)Leefloon (5,54 %)Andere (4,02 %)Mutualiteit (2,48 %)Werkloosheid (2,47 %)Handicap (1,27 %)
Geen bron van inkomsten43,14 %
Niet vermeld41,08 %
Leefloon5,54 %
Andere4,02 %
Mutualiteit2,48 %
Werkloosheid2,47 %
Handicap1,27 %

*De gegevens in deze grafiek hebben alleen betrekking op meerderjarige personen

De categorie “Overige” heeft betrekking op de volgende bronnen van inkomsten: werk, een pensioen of de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO), zwartwerk, kinderbijslag, een inkomen uit bedelen, alimentatiegeld…

Uitgaande doorverwijzingen

Opvangtehuis (23.61%)Privéwoning (14.24%)Andere (12.15%)Vrijwillige psychiatrische opname (9.72%)Fedasil (9.38%)Vrijwillige terugkeer naar land van oorsprong (9.38%)Ziekenhuis opname (6.94%)Opvang door Familie/vrienden (6.25%)Terugkeer naar eigen huis (4.51%)Rusthuis of VRT (3.82%)Opvangtehuis (68)Privéwoning (41)Andere (35)Vrijwillige psychiatrische opname (28)Fedasil (27)Vrijwillige terugkeer naar land van oorsprong (27)Ziekenhuis opname (20)Opvang door Familie/vrienden (18)Terugkeer naar eigen huis (13)Rusthuis of VRT (11)
Opvangtehuis6823,61 %
Privéwoning4114,24 %
Andere3512,15 %
Vrijwillige psychiatrische opname 289,72 %
Fedasil279,38 %
Vrijwillige terugkeer naar land van oorsprong279,38 %
Ziekenhuis opname206,94 %
Opvang door Familie/vrienden186,25 %
Terugkeer naar eigen huis134,51 %
Rusthuis of VRT113,82 %

De grote meerderheid van de uitgaande oriënteringen betreft het zoeken naar een plaats om te wonen, ongeacht of het gaat om een privéwoning (14,24%) of een Opvangtehuis (23,61%).

De categorie “Overige” heeft betrekking op de volgende uitgaande doorverwijzingen: doorstroming naar een appartement onder toezicht, naar een verblijf voor druggebruikers, naar een Housing First dienst, naar een opname voor psychiatrische observatie, naar een Dienst toezicht.

Markante feiten in 2019

Herinrichtingswerken onder druk van een massale wantsenplaag

Samusocial krijgt regelmatig te maken met wantsenplagen, maar in maart 2019 werd het noodopvangcentrum Poincaré getroffen door een veralgemeende plaag ondanks het feit dat onmiddellijk de interne behandelingsprotocollen zijn geactiveerd en gespecialiseerde externe firma’s zijn ingeschakeld.
Door deze crisis moesten grote aantallen opgevangen personen overgebracht worden naar andere opvangstructuren van Samusocial, waarbij alles in het werk is gesteld om de verdere verspreiding van de plaag tegen te gaan, zowel in de centra als bij de medewerkers (beschermingsmateriaal, decontaminatie woning en/of voertuig, voorlopige verwijdering bij gezondheidsproblemen).
Zodra het Poincarécentrum leeg was, is het volledig gedecontamineerd en werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om ingrijpende renovatiewerken uit te voeren om een herbesmetting  te voorkomen.

Terbeschikkingstelling van 90 plaatsen voor migranten in transit in het opvangcentrum Botanique

Eind juni 2019 kreeg Samusocial van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een mandaat voor de opvang van 90 personen – in hoofdzaak transmigranten – met een zwervend bestaan in en rond het Maximiliaanpark en het Noordstation. Deze 90 plaatsen zijn ter beschikking gesteld in het winteropvangcentrum van Samusocial. Doelstellingen van het programma:

  • de klok rond een ruimte bieden waar mensen worden opgevangen en tot rust komen
  • de mogelijkheid bieden tot een actieve begeleiding en doorstroming naar externe diensten
  • het zwerven in de buurt van het Noordstation beperken en de openbare ruimten ontlasten

“Project 90” liep af op 31 oktober 2019 na drie verlengingen van telkens een maand.
Alle info over het tijdelijk opvangprogramma Maximiliaan

Start van het proces gericht op de verbetering van de opvangkwaliteit

Naar aanleiding van de denkoefening over de kwaliteit van de opvang opgestart in 2018, vond in 2019 een aantal ingrijpende wijzigingen plaats in onze drie noodopvangcentra, om te beginnen bij het centrum Botanique:

  • In het centrum Botanique: plaatsing van bergkastjes en versterking van de schoonmaak- en hygiënemaatregelen.
  • In het Poincarécentrum: opdeling van de slaapzalen (van 30 tot 40 plaatsen) in kamers van hoogstens 8 tot 12 plaatsen.
  • In het Vestje: partnerwerking met de studenten architectuur van het Hoger Instituut voor Architectuur St-Luc, die een “idéale” kamer hebben ontworpen die beantwoordt aan alle opvangcriteria voor ons publiek.

Dit proces gaat in alle opvangcentra verder in 2020.

Perspectieven

  1. Verdere verbetering van de opvangkwaliteit.

    Renovatie en herinrichting van de kamers en de sanitairs, installatie van Wifi in de centra, opstelling van ontspanningsruimtes…

  2. Versterking van het psychiatrische luik het hele jaar door.

  3. Versterking van de culturele en spel-activiteiten.

    De zelfontplooiing en de autonomie van de bewoners ontwikkelen met meer interne creatieve activiteiten, door de uitbouw van externe samenwerkingen en door vrijwilligers te zoeken.

Focus op de noodopvangcentra Vestje en Poincaré

Mijnheer Khalouani, gehost bij Samusocial, wacht op een aangepaste woning

Mr. Khalouani verblijft nu al enkele maanden bij Samusocial. Deze Belg van Marokkaanse origine lijdt aan een neurologische ziekte die de mobiliteit van zijn benen sterk beïnvloedt. Hij had nooit gedacht dat hij een beroep zou doen op onze diensten, maar door een onvoorziene wending in zijn leven was dat wel zo. Deze energieke, vastberaden man maakt gebruik van zijn verblijf in het centrum voor noodopvang om zich samen met onze sociale teams voor te bereiden op een terugkeer naar een eigen woning en de arbeidsmarkt.

« Ik had het geluk om in een kamer met twee bedden terecht te komen. Ik krijg gewaarborgde opvang. Ik hoef dus niet alle dagen te bellen. Mijn plaats is gereserveerd. En ik mag hier blijven overdag! Ik vind dat ik geluk heb vergeleken met de mensen die op straat leven. Bij mij is de sociale band nooit verbroken. »
Maar welke toekomst heeft Mijnheer Khalouani?
« Ik heb plannen! » roept hij uit. « Eerst ga ik een aangepaste woning krijgen. De sociale teams werken eraan. Ik weet dat ik tot dan bij Samusocial mag blijven. En gelukkig maar want het kan nog een tijdje duren… een jaar, anderhalf jaar misschien. Maar dat stoort me niet. Ik voel me goed hier. En nadien wil ik opnieuw de arbeidsmarkt op. Weet u, op een zeker moment had ik de hoop opgegeven... Ik had al drie « geassisteerde » jobs gehad, maar het lukte me eenvoudig niet. Ik werkte als verpakker. Ik moest artikelen in dozen steken. Plooien, plakken enz. Maar ik ben te traag met mijn handen door mijn neurologische ziekte. Er waren zelfs blinden die er beter mee overweg konden dan ik... Maar deze keer wil ik iets vinden dat echt geschikt is voor mij. Ik zou graag werken als telefonist. Ik ben sociaal ingesteld. Ik leg graag contact met anderen. En anders kan ik altijd gaan vertalen of tolken, Arabisch-Frans. »
*Schuilnaam

Page